Kripto Paranın Hukuki Statüsü: Türkiye ve Uluslararası Perspektif

Tanım, Teknik Temel ve Hukuki Nitelendirme

Kripto para, blokzincir teknolojisi üzerinde kriptografi yöntemleriyle güvence altına alınmış, merkezi bir otoriteye bağlı olmayan ve dijital ağlar üzerinden işlem gören varlıklardır. Fiziksel karşılıkları bulunmaz; ancak sahiplik bilgileri, dağıtık defter teknolojisi (distributed ledger technology – DLT) sayesinde değiştirilemez ve herkes tarafından doğrulanabilir şekilde saklanır. Hukuki nitelendirme açısından kripto para; “para”, “emtia”, “menkul kıymet” veya “malvarlığı değeri” gibi kategorilerde değerlendirilmekte olup, bu sınıflandırma doğrudan uygulanacak hukuki rejimi belirler.

Türkiye’de kripto paralar henüz “yasal ödeme aracı” olarak tanımlanmamıştır. Bu durum, 16 Nisan 2021 tarihli ve 31456 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmeliği ile açıkça ortaya konmuştur. Yönetmelik, kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanımını yasaklamakla birlikte, bunların malvarlığı hakkına konu edilemeyeceği veya mülkiyet hakkına tabi olamayacağı anlamına gelmez.

Türkiye’de Düzenleyici Çerçeve

TCMB Yönetmeliği ve Kripto Varlık Tanımı

TCMB Yönetmeliği, kripto varlıkları “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak oluşturulan, dijital ağlar üzerinden dağıtılan, itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olmayan gayrimaddi varlıklar” olarak tanımlar. Bu tanım, kripto paraların özgün bir dijital varlık türü olduğunu ortaya koyar.

MASAK Yükümlülükleri

1 Mayıs 2021’de yürürlüğe giren düzenlemeyle, kripto varlık hizmet sağlayıcıları MASAK yükümlüsü haline gelmiştir. Bu kapsamda borsalar; kimlik tespiti (KYC), şüpheli işlem bildirimi (STR), işlem kayıtlarının saklanması ve gerektiğinde MASAK’a iletilmesi gibi yükümlülükler altına girmiştir. Bu, kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede kritik bir adımdır.

Malvarlığı Değeri Olarak Kripto Paralar

Miras Hukuku

Türk Medeni Kanunu m. 599 gereğince, miras bırakanın ölümüyle tüm malvarlığı mirasçılara geçer. Kripto paralar da malvarlığı unsuru olarak terekeye dahil olur. Ancak pratikte özel anahtar ve erişim bilgileri yoksa, bu varlıklara ulaşmak teknik olarak mümkün olmayabilir. Bu nedenle miras planlamasında dijital varlıkların açıkça belirtilmesi büyük önem taşır.

İcra Hukuku

Kripto paralar, İcra ve İflas Kanunu kapsamında haczedilebilir malvarlığı değeridir. Borçlunun kripto borsasındaki hesaplarına veya soğuk cüzdanlarına haciz uygulanabilir. Ancak borsa dışında tutulan soğuk cüzdanlardaki varlıkların tespiti, teknik olarak oldukça zordur.

Mal Rejimi Hukuku

Eşler arasındaki edinilmiş mallara katılma rejiminde (TMK m. 219), evlilik birliği içinde edinilen kripto paralar da paylaşım kapsamına girer. Yüksek değerli portföylerin tespiti için borsa kayıtları, banka dekontları ve blockchain analizleri kullanılır.

Vergisel ve Muhasebesel Görünüm

Türkiye’de kripto para kazançlarının vergilendirilmesine ilişkin özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak elde edilen kazanç, niteliğine göre gelir vergisi veya kurumlar vergisine tabi olabilir. Muhasebe açısından ise kullanım amacına göre “maddi olmayan duran varlık” veya “stok” olarak sınıflandırılması mümkündür.

Kripto Paraların Miras Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi

Kripto Paraların Terekeye Dahil Olması

Türk Medeni Kanunu’nun 599. maddesi uyarınca, miras bırakanın ölümü ile birlikte tüm malvarlığı değerleri —haklar ve borçlar dahil— yasal veya atanmış mirasçılara geçer. Kripto paralar da, “malvarlığı değeri” niteliğinde olduklarından, terekeye dahil olur. Ancak fiziki varlıkların aksine, kripto paralara erişim yalnızca özel anahtar ve dijital cüzdan bilgileri ile mümkündür. Bu nedenle miras sürecinde, dijital varlıkların tespiti ve erişim haklarının sağlanması klasik tereke tespitine kıyasla çok daha karmaşık bir yapıya sahiptir.

Erişim Sorunu ve Teknik Engeller

Kripto paraların miras yoluyla devrinde en önemli sorun, teknik erişimdir. Blokzincir yapısı gereği, özel anahtar kaybolduğunda veya şifre unutulduğunda varlıkların geri kazanılması imkansız hale gelir. Örneğin, miras bırakanın soğuk cüzdanda (donanım cüzdanı) sakladığı Bitcoin veya Ethereum portföyü, cihazın PIN kodu ve kurtarma kelimeleri olmadan ulaşılamaz. Bu durum, miras planlamasında kripto paraların açıkça listelenmesini ve erişim bilgilerinin güvenli bir şekilde saklanmasını zorunlu kılar.

Hukuki Süreçte Karşılaşılan Uyuşmazlıklar

• Tereke Tespit Davaları: Mirasçılardan birinin talebi üzerine açılan bu davalarda, kripto varlıkların varlığı, borsa kayıtları, blockchain analiz raporları ve banka transfer dekontları ile ispatlanmaya çalışılır.
• İspat Yükü: TMK m. 6’ya göre, bir hakkın kendisine ait olduğunu iddia eden mirasçı, bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Kripto paraların izlenebilirliği, ancak blokzincir tarama araçları ve uzman bilirkişi raporları ile sağlanabilir.
• Paylaşım Sorunları: Kripto varlıkların değerinin belirlenmesinde piyasa oynaklığı (volatilite) büyük rol oynar. Miras taksimi sırasında kripto para fiyatlarındaki ani değişiklikler, mirasçılar arasında değerleme uyuşmazlıklarına yol açabilir.

Yargıtay Kararları ve İçtihatlar

Her ne kadar Türkiye’de kripto paraların miras yoluyla devrine ilişkin doğrudan verilmiş bir Yargıtay kararı henüz bulunmasa da, Yargıtay’ın dijital varlıkların “malvarlığı değeri” sayılmasına ilişkin genel yaklaşımı, kripto paraların da terekeye dahil edilmesi gerektiğini destekler niteliktedir. Ayrıca, benzer hukuki prensipler, banka hesaplarındaki yabancı para veya yurtdışında bulunan menkul kıymetler gibi dijital ortamda tutulan değerler için uygulanmaktadır.

Miras Planlamasında Kripto Paralar

Kripto paraların miras planlamasına dahil edilmesi, yalnızca hukuki değil teknik bir strateji gerektirir. Bu kapsamda:

1. Dijital varlıkların bir envanterinin çıkarılması,
2. Özel anahtarların güvenli saklama yöntemlerinin belirlenmesi,
3. Vasiyetnameye kripto varlıkların açıkça eklenmesi,
4. Erişim talimatlarının hukuken geçerli şekilde hazırlanması,
5. Gerekirse dijital miras sözleşmesi yapılması

özellikle önerilmektedir. Bu şekilde, mirasçılar arasında çıkabilecek erişim ve paylaşım uyuşmazlıklarının önüne geçilebilir.

Boşanma Davalarında Kripto Paraların Mal Rejimi Kapsamında Paylaşımı

Mal Rejiminin Tespiti ve Uygulanan Hükümler

Türk Medeni Kanunu’na göre, eşler arasında aksi kararlaştırılmamışsa, evlilik süresince geçerli olan yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir (TMK m. 218 vd.). Bu rejim uyarınca, evlilik boyunca edinilen malvarlığı değerleri —ister fiziki ister dijital olsun— boşanma halinde eşit olarak paylaşılır. Kripto paralar da, edinilmiş mal olarak kabul edilebilecek niteliktedir; ancak bunun için, söz konusu dijital varlığın evlilik birliği içinde edinildiğinin ispatı gerekir.

İspat ve Delil Sorunları

Kripto paraların boşanma davalarındaki en büyük zorluğu, sahipliğin ve edinim tarihinin ispatıdır. Örneğin, bir eşin Bitcoin yatırımı yaptığı tarih, blokzincir üzerinde teknik olarak izlenebilir olsa da, bu bilginin mahkemeye delil olarak sunulabilmesi için bilirkişi raporu ve resmi kayıt destekleri gerekir. Yerli veya yabancı kripto borsalarındaki işlem kayıtları, banka havale dekontları ve e-posta onay bildirimleri, mahkeme nezdinde kullanılabilecek başlıca delillerdir.

Mal Kaçırma ve Gizleme İhtimali

Kripto paralar, doğaları gereği hızlı ve sınır ötesi transfer imkânı sundukları için boşanma sürecinde mal kaçırma aracı olarak kullanılabilir. Örneğin, bir eş, ortak hesaptan çektiği parayı kripto varlığa dönüştürüp, kendi soğuk cüzdanına aktarabilir. Bu durumda diğer eş, TMK m. 229 kapsamında eklenecek değer talebiyle bu varlığın mal rejimi tasfiyesinde dikkate alınmasını isteyebilir. Mahkemeler, bu tür gizleme girişimlerinde özellikle para transfer tarihleri ile borsa işlem kayıtlarını karşılaştırarak değerlendirme yapmaktadır.

Yargı Uygulamaları ve Güncel Eğilimler

Henüz kripto varlıkların boşanma davalarında paylaşımına dair çok sayıda içtihat oluşmamış olmakla birlikte, mevcut davalarda mahkemeler genel olarak kripto paraları “ekonomik değere sahip edinilmiş mal” olarak kabul etmektedir. Bu yaklaşım, tıpkı hisse senedi, yatırım fonu veya döviz varlıklarının paylaşımı gibi, kripto paraların da mal rejimi kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Boşanma Öncesi ve Sonrası Koruma Önlemleri

• Geçici Tedbir Talepleri: Boşanma davası açıldığında, kripto borsa hesaplarının dondurulması veya transferlerinin kısıtlanması talep edilebilir.
• Delil Tespiti: Mahkeme veya noter aracılığıyla kripto varlık hesaplarının anlık bakiyesi tespit edilerek ileride mal paylaşımında kullanılabilir.
• Uzman Bilirkişi Desteği: Blokzincir analizi yapabilen bilişim bilirkişilerinden teknik rapor alınması, ispat gücünü artırır.

Uluslararası Boyut

Kripto varlıkların yurtdışındaki borsalarda saklanması durumunda, mal paylaşımında uluslararası hukuk ve adli yardımlaşma mekanizmaları devreye girer. Bu tür durumlarda, ilgili ülkenin yetkili makamlarından bilgi ve belge temini gerekir. Ancak bazı ülkelerde kripto paraların regülasyonu sınırlı olduğundan, bilgiye erişim her zaman mümkün olmayabilir.

Sonuç olarak, boşanma davalarında kripto paraların mal rejimi kapsamında paylaşımı, klasik taşınır/taşınmaz mal paylaşımına kıyasla çok daha karmaşık teknik ve hukuki süreçler içerir. Bu nedenle, davanın en başından itibaren hem aile hukuku hem de dijital varlıklar konusunda bilgili bir avukattan destek alınması büyük önem taşır.

Miras Hukukunda NFT ve Kripto Sanat Eserlerinin Devrine İlişkin Hukuki Çerçeve

Kripto Sanat ve NFT Kavramının Miras Hukukundaki Yeri

Kripto sanat eserleri, genellikle blokzincir teknolojisi kullanılarak üretilen ve satışı gerçekleştirilen benzersiz dijital varlıklardır. Bu eserler çoğunlukla NFT (Non-Fungible Token) olarak tanımlanır ve her biri blokzincir üzerinde tekil bir kimliğe sahiptir. Türk Medeni Kanunu açısından, NFT’ler hukuken “malvarlığı değeri” niteliğindedir ve bu nedenle miras bırakanın vefatı halinde terekeye dahil edilir. Bu durum, hem maddi değeri olan geleneksel sanat eserlerinin hem de dijital nitelikli sanat eserlerinin miras hukukuna konu olabileceğini göstermektedir.

Mirasın Tespiti ve NFT’lerin Dahil Edilmesi

Bir kişinin vefatıyla birlikte terekenin tespiti aşamasında, mirasçılar genellikle fiziki taşınır ve taşınmaz mallar üzerinde yoğunlaşırken dijital varlıklar gözden kaçabilir. Oysa NFT’ler, çoğu zaman yüksek ekonomik değere sahip olabilmektedir. Miras bırakanın NFT portföyü, tıpkı banka hesapları veya hisse senetleri gibi tespit edilmeli ve tereke listesine eklenmelidir. Bu noktada, NFT’lerin hangi platformda saklandığı, hangi cüzdan adresine bağlı olduğu ve kimlik doğrulama süreçlerinin nasıl işlediği önem taşır.

İspat ve Erişim Sorunları

Kripto sanat eserlerinin mirasçılar tarafından devralınabilmesi için öncelikle mirasçının varlığın varlığını ispat etmesi gerekir. Ancak NFT’ler merkeziyetsiz platformlarda saklandığı için, bu bilgilere erişim yalnızca özel anahtar (private key) veya ilgili platform giriş bilgileri ile mümkündür. Miras bırakanın ölümünden önce bu bilgileri paylaşmamış olması, varlıkların fiilen kaybolmasına neden olabilir. Bu nedenle, miras planlaması aşamasında dijital varlıkların erişim bilgilerinin hukuka uygun şekilde saklanması büyük önem taşır.

Türk Hukukunda Mirasın İntikali ve NFT’ler

Türk Medeni Kanunu m. 599’a göre, miras bırakanın ölümüyle miras bir bütün olarak mirasçılara geçer. Bu kapsamda NFT’ler de terekenin bir parçası olarak mirasçılara intikal eder. Ancak, NFT’nin devri teknik olarak blokzincir üzerindeki akıllı sözleşmeler aracılığıyla gerçekleştiğinden, mirasçıların bu teknik süreci bilmeleri ya da bir uzman yardımı almaları gerekir. Aksi halde, hukuken hak kazanılan bir varlık teknik engeller nedeniyle devralınamayabilir.

Vergisel Yükümlülükler

Türk vergi mevzuatında NFT’lerin miras yoluyla intikalinde, tıpkı diğer malvarlığı değerlerinde olduğu gibi veraset ve intikal vergisi uygulanır. Vergi matrahı, NFT’nin değerinin Türk Lirası karşılığı üzerinden belirlenir. Ancak NFT’lerin piyasa değerinin tespitinde ciddi dalgalanmalar görülebileceği için, vergi beyannamesi hazırlanırken güncel piyasa verilerinin dikkate alınması gerekir.

Uluslararası Boyut ve Yabancı Platformlar

Birçok NFT, Türkiye dışındaki platformlarda işlem görmektedir. Bu durumda, mirasın intikali sürecinde uluslararası özel hukuk devreye girer. Platformun tabi olduğu ülkenin miras hukuku, kullanıcı sözleşmeleri ve veri koruma düzenlemeleri, mirasçıların NFT’ye erişim sürecini etkileyebilir. Bazı ülkelerde kripto varlıkların miras yoluyla devrine ilişkin net bir düzenleme bulunmaması, süreci daha da karmaşık hale getirebilir.

Önleyici Hukuki Adımlar

• Vasiyetname ile Düzenleme: Miras bırakan, NFT portföyünü ve erişim bilgilerini vasiyetnamesinde açıkça belirterek mirasçıya bırakabilir.
• Dijital Varlık Saklama Hizmetleri: Özel anahtarların güvenli şekilde saklanması ve ölüm sonrası belirlenen kişiye teslim edilmesi amacıyla hukuka uygun saklama hizmetlerinden yararlanılabilir.
• Delil Tespiti: NFT’nin varlığının ispatı için noter veya mahkeme yoluyla delil tespiti yapılabilir.

Sonuç olarak, NFT’lerin miras yoluyla devri, hem teknik hem hukuki boyutlarıyla klasik miras davalarından farklı bir özen gerektirir. Yüksek ekonomik değere sahip olabilecek bu dijital varlıkların, mirasçılara sorunsuz şekilde intikali için hem miras hukuku hem de dijital varlık yönetimi alanlarında uzman desteği alınması kritik öneme sahiptir.

Boşanma Davalarında NFT ve Kripto Sanat Eserlerinin Mal Rejimi Kapsamındaki Yeri

Mal Rejimi Türleri ve Dijital Varlıkların Sınıflandırılması

Türk Medeni Kanunu’nda evlilik birliği süresince edinilen malların paylaşımı, tarafların tabi oldukları mal rejimine göre belirlenir. Yasal mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma sistemi kabul edilmiştir (TMK m. 218-241). NFT ve kripto sanat eserleri, teknik olarak dijital varlık olmalarına rağmen, hukuken malvarlığı değeri taşıdıkları için edinilmiş mal veya kişisel mal olarak sınıflandırılabilir. Burada temel ölçüt, varlığın evlilikten önce mi yoksa evlilik sırasında mı edinildiğidir.

Edinilmiş Mal – Kişisel Mal Ayrımı

Bir eşin NFT veya kripto sanat eserini evlilik öncesinde edinmesi veya miras/bağış yoluyla elde etmesi halinde, bu varlık kişisel mal sayılır. Buna karşılık, evlilik birliği içinde ortak gelirlerle alınan NFT’ler edinilmiş mal kabul edilir ve paylaşım konusu olur. Bu ayrım, mal rejimi tasfiyesi sırasında büyük önem taşır; zira değerli bir NFT’nin edinilmiş mal mı yoksa kişisel mal mı olduğunun tespiti, paylaşım oranını doğrudan etkiler.

İspat Yükü ve Delillerin Önemi

Mal rejimi tasfiyesinde ispat yükü, varlığı iddia eden tarafa aittir. NFT’lerin blokzincir üzerinde işlem kayıtları bulunduğundan, alım tarihinin ve fiyatının tespiti teknik olarak mümkündür. Ancak, özel anahtar ve cüzdan erişim bilgileri olmadan bu varlıklara fiilen erişmek güçtür. Bu nedenle, mahkemeye sunulacak delillerin hem teknik hem hukuki açıdan sağlam şekilde hazırlanması gerekir. Örneğin, NFT alımına ilişkin platform faturaları, blokzincir işlem ID’leri ve dijital cüzdan ekran görüntüleri noter onaylı şekilde delil olarak sunulabilir.

Değerleme Sorunları

Kripto sanat eserlerinin değerinin belirlenmesi, klasik fiziki sanat eserlerinden daha zordur. NFT fiyatları kripto para piyasalarındaki dalgalanmalardan etkilenir. Bu nedenle, mal rejimi tasfiyesinde değerleme yapılırken bilirkişi incelemesi gerekir. Bilirkişi, NFT’nin güncel piyasa değerini, işlem gördüğü platform verilerini ve benzer satışları dikkate alarak rapor hazırlar. Bu rapor, mahkemenin paylaşım oranını belirlemesinde kilit rol oynar.

Değerleme Yöntemleri

• Son Satış Değeri: NFT’nin son satış fiyatı esas alınır.
• Piyasa Karşılaştırması: Benzer eserlerin güncel piyasa fiyatlarıyla karşılaştırma yapılır.
• Uzman Görüşü: Dijital sanat uzmanlarının değerlendirmeleri dikkate alınır.

Gizleme ve Mal Kaçırma İddiaları

Boşanma sürecinde eşlerden biri NFT varlığını gizleyebilir veya üçüncü kişilere devredebilir. Bu durumda, mal kaçırma iddiası gündeme gelir. Türk Medeni Kanunu m. 229 ve devamı uyarınca, mal rejimi tasfiyesi sırasında eşin payını azaltmak amacıyla yapılan devirler, tasfiye hesabında edinilmiş mal olarak eklenir. Blokzincir teknolojisinin sağladığı işlem şeffaflığı sayesinde, bu tür devirler çoğunlukla tespit edilebilir; ancak cüzdan adreslerinin doğru şekilde eşleştirilmesi şarttır.

Mahkeme Kararlarında Uygulama

Türkiye’de NFT’lerin mal rejimi davalarındaki yeri henüz yüksek yargı içtihatlarında netleşmemiştir. Ancak, kripto varlıkların malvarlığı değeri taşıdığı kabulü yaygınlaşmaktadır. Bu nedenle, NFT’lerin de diğer dijital varlıklar gibi mal rejimi tasfiyesi kapsamında değerlendirileceği öngörülebilir. Hakim, davanın özelliğine göre teknik bilirkişi atanmasına, platformlardan bilgi ve belge talebine karar verebilir.

Önleyici Hukuki Adımlar

Taraflar, evlilikten önce veya evlilik sırasında yapacakları mal rejimi sözleşmesi ile NFT ve kripto sanat eserlerinin paylaşımına ilişkin özel düzenlemeler yapabilir. Bu sözleşmeler noterde düzenlenerek geçerlilik kazanır. Ayrıca, yüksek değere sahip NFT’lerin özel muhafaza ve kayıt sistemleri kullanılarak belgelenmesi, boşanma halinde doğacak uyuşmazlıkları azaltır.

Sonuç olarak, boşanma davalarında NFT ve kripto sanat eserlerinin hukuki statüsü, hem mal rejimi hükümleri hem de dijital varlıkların teknik özellikleri dikkate alınarak belirlenmelidir. Bu süreçte uzman avukat ve bilirkişilerle çalışmak, hak kaybının önlenmesi açısından büyük önem taşır.

Miras Hukukunda NFT ve Kripto Sanat Eserlerinin Terekeye Dahil Edilmesi

Tereke Kavramı ve Dijital Varlıkların Kapsamı

Miras hukukunda tereke, murisin ölüm anında sahip olduğu tüm malvarlığı değerlerini kapsar. Türk Medeni Kanunu’nun 599. maddesi uyarınca, bu malvarlığı unsurları mirasçılara kendiliğinden geçer. Geleneksel olarak tereke; taşınmazlar, taşınırlar, alacaklar ve haklardan oluşur. Ancak dijitalleşmenin artmasıyla birlikte, NFT’ler ve kripto sanat eserleri de ekonomik değeri olan yeni malvarlığı unsurları olarak terekeye dahil edilmeye başlamıştır.

Hukuki Nitelendirme

NFT’ler, blokzincir üzerinde benzersiz kodlarla tanımlanan ve devri mümkün olan dijital varlıklardır. Hukuken maddi olmayan malvarlığı değerleri olarak nitelendirilmeleri mümkündür. Türk Borçlar Kanunu’nda veya Medeni Kanun’da NFT’lere özgü bir düzenleme bulunmamakla birlikte, bunların devri ve mirasçılara intikali, alacak hakkı veya taşınır eşya devri hükümleri kıyasen uygulanarak sağlanabilir.

Terekeye Dahil Edilme Şartları

Bir NFT’nin terekeye dahil edilebilmesi için murisin ölüm tarihinde bu varlığın mülkiyetine sahip olması gerekir. Sahiplik, blokzincir üzerinde ilgili NFT’nin murise ait dijital cüzdanda kayıtlı olmasıyla tespit edilir. Ancak bu tespit, teknik erişim sorunları ve özel anahtar bilgilerine ulaşma gerekliliği nedeniyle pratikte zorluklar içerebilir.

Pratik Sorunlar

• Özel Anahtarın Gizliliği: NFT’ye erişim, yalnızca özel anahtar veya cüzdan şifresi ile mümkündür. Bu bilgi kaybolmuşsa, varlığa erişim de imkânsız hale gelir.
• Platform Politikaları: NFT’nin kayıtlı olduğu pazar yeri veya platform, mirasçılara devre ilişkin ek prosedürler talep edebilir.
• Teknik Tespit: NFT varlığının gerçekten murise ait olup olmadığı, blokzincir kayıtlarının uzman bilirkişi aracılığıyla incelenmesini gerektirebilir.

Mirasçılar Arasında Paylaşım

Türk Medeni Kanunu’nun 640. maddesine göre, mirasçılar terekedeki malları paylaşırken eşitlik esası gözetilir. Ancak NFT gibi bölünmesi mümkün olmayan dijital varlıklarda paylaşım genellikle iki şekilde yapılır:

• Satış ve Bedel Paylaşımı: NFT satılarak elde edilen gelir mirasçılar arasında paylaştırılır.
• Değer Biçme ve Tahsis: NFT, bir mirasçıya tahsis edilir ve diğer mirasçılara karşılık bedel ödenir.

Bu yöntemlerin hangisinin uygulanacağı, mirasçıların anlaşmasına veya mahkeme kararına bağlıdır.

İspat ve Deliller

Bir NFT’nin terekeye dahil olduğunun ispatı için şu belgeler kullanılabilir:

• Blokzincir işlem kayıtları ve NFT’nin token ID’si
• Dijital cüzdan adresi ve platform kayıtları
• Murise ait e-posta, kullanıcı hesabı veya sözleşmeler

Bu delillerin mahkemeye sunulması, teknik bilirkişiler aracılığıyla yapılmalıdır. Aksi takdirde, dijital verilerin manipülasyona açık olduğu iddiasıyla itirazlar gündeme gelebilir.

Vergisel Yükümlülükler

Türkiye’de NFT’lerin miras yoluyla intikalinde veraset ve intikal vergisi uygulanabilir. Mevzuatta NFT’lere özel bir düzenleme bulunmasa da, ekonomik değer taşıyan her türlü malvarlığı unsurunun bu vergiye tabi olduğu genel kabul görmektedir. Bu nedenle, NFT’nin güncel piyasa değeri üzerinden vergi hesaplaması yapılması gerekir.

Uygulamada Karşılaşılan Örnekler

Türkiye’de henüz NFT’lerin miras davalarındaki yeri konusunda Yargıtay içtihadı oluşmamıştır. Ancak, ABD ve AB ülkelerinde dijital varlıkların terekeye dahil edilmesi yönünde önemli emsal kararlar mevcuttur. Bu kararlar, Türk hukukuna kıyasen yol gösterici olabilir.

Önleyici Hukuki Düzenlemeler

Murislerin sağlığında NFT’lerine ilişkin özel vasiyetname veya miras sözleşmesi düzenlemeleri, mirasçılar arasında çıkabilecek uyuşmazlıkları önleyebilir. Bu belgelerde NFT’nin hangi mirasçıya bırakılacağı veya nasıl değerlendirileceği açıkça belirtilmelidir. Ayrıca, özel anahtarların güvenli şekilde saklanması ve mirasçılara erişim imkânı sağlanması, teknik kayıpların önüne geçer.

Sonuç olarak, NFT ve kripto sanat eserlerinin terekeye dahil edilmesi süreci hem teknik hem hukuki uzmanlık gerektirir. Mirasçılar ve temsilcileri, dijital varlıkların korunması ve adil paylaşımı için hem teknolojik hem de hukuki adımları titizlikle planlamalıdır.

Boşanma Davalarında NFT ve Kripto Sanat Eserlerinin Mal Rejimi Kapsamında Değerlendirilmesi

Mal Rejimi Türleri ve Uygulama Alanı

Türk Medeni Kanunu’na göre evlilik birliğinde eşler arasında kanunen edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır (TMK m. 202). Eşler bu rejimi sözleşme ile değiştirmedikçe, evlilik süresince edinilen tüm malvarlığı değerleri, boşanma halinde paylaşım konusu olur. NFT ve kripto sanat eserleri de, edinilmiş mal kapsamına girebilecek yeni nesil dijital varlıklardandır.

Örneğin, evlilik süresinde bir eş tarafından satın alınan bir NFT, diğer eşin rızası olsun ya da olmasın, hukuken edinilmiş mal sayılabilir. Ancak bu durumun tespiti, dijital varlıkların özellikleri nedeniyle geleneksel malvarlığına göre daha karmaşık olabilir.

Edinilmiş Mal mı, Kişisel Mal mı?

Bir NFT’nin paylaşım kapsamına girebilmesi için edinilmiş mal niteliğinde olması gerekir. TMK m. 219 uyarınca edinilmiş mallar, eşlerin evlilik süresinde emek karşılığı edindiği veya gelir elde ettiği mallardır. Aşağıdaki durumlarda NFT edinilmiş mal olarak kabul edilebilir:

• Evlilik süresince satın alınması
• Ortak gelir veya eşlerden birinin kazancı ile edinilmesi
• Hediye veya bağış olmayıp, yatırım amacıyla alınması

Buna karşılık, kişisel mal sayılabilecek durumlar da vardır:

• Eşlerden birine miras yoluyla geçen NFT’ler
• Eşlerden birine özel olarak bağışlanan NFT’ler
• Evlilikten önce edinilmiş NFT’ler

İspat ve Delil Sorunları

NFT’lerin mal paylaşımı davasında ispatı, geleneksel varlıklara göre daha zordur. Zira blokzincir kayıtları herkese açık olsa da, ilgili cüzdanın kime ait olduğu doğrudan görülmez. Mahkemede ispat için şu deliller kullanılabilir:

• Dijital cüzdan adresi ve alım–satım kayıtları
• Kripto para borsası hesap dökümleri
• E-posta veya kullanıcı paneli giriş kayıtları
• Bilirkişi raporları ve blokzincir analizleri

Bu deliller, özellikle teknik bilirkişiler tarafından doğrulanarak mahkemeye sunulmalıdır. Aksi halde, karşı tarafın “cüzdan bana ait değil” itirazı güçlü bir savunma aracı haline gelebilir.

Değer Tespiti ve Paylaşım Yöntemleri

NFT’lerin piyasa değeri yüksek dalgalanma gösterebilir. Bu nedenle, değer tespiti yapılırken davanın açıldığı tarihteki piyasa değeri esas alınır. Mahkeme, bilirkişi aracılığıyla NFT’nin ilgili pazar yerindeki satış fiyatlarını ve blokzincir işlem geçmişini inceleyerek güncel bir değer belirleyebilir.

Paylaşım Yöntemleri

• Satış: NFT satılır, elde edilen gelir eşler arasında yarı yarıya paylaştırılır.
• Tahsis: NFT bir eşe bırakılır, diğer eşe karşılık bedel ödenir.
• Ortak Mülkiyet: NFT’nin satışı ertelenir, ortak mülkiyet olarak tutulur.

Gizleme ve Mal Kaçırma İddiaları

Boşanma sürecinde eşlerden birinin NFT’lerini gizlemesi veya başka cüzdanlara transfer etmesi, mal kaçırma niteliğinde değerlendirilebilir. TMK m. 229’a göre, bu tür tasarruflar “eklenecek değer” olarak hesaplamaya dahil edilir ve sanki mal hala mevcutmuş gibi paylaşım yapılır. Ancak bunun uygulanabilmesi için, mal kaçırma eyleminin ispatı gerekir.

Yargı Kararları ve Uygulama

Türkiye’de NFT’lerin boşanma davasında mal paylaşımına konu olduğuna dair henüz emsal Yargıtay kararı bulunmamaktadır. Ancak mahkemeler, dijital varlıkların tespit ve paylaşımı konusuna yabancı para, hisse senedi veya telif hakkı gibi diğer soyut malvarlığı değerleriyle benzer şekilde yaklaşma eğilimindedir.

Önleyici Hukuki Tedbirler

Eşlerin evlilik birliğinde NFT yatırımları yapması durumunda, ileride doğabilecek uyuşmazlıkları önlemek amacıyla mal rejimi sözleşmelerine bu varlıkların paylaşımına ilişkin açık hükümler eklenmesi tavsiye edilir. Ayrıca, NFT’lerin hukuki statüsünün netleşmemiş olması nedeniyle, teknik saklama çözümlerinin güvenli ve şeffaf şekilde planlanması gerekir.

Sonuç olarak, NFT ve kripto sanat eserleri boşanma davalarında klasik malvarlığı unsurlarına benzer şekilde paylaşım konusu olabilmekte, ancak teknik ispat sorunları ve değerleme zorlukları nedeniyle sürecin uzman desteği ile yürütülmesi büyük önem taşımaktadır.

Miras Davalarında NFT ve Kripto Sanat Eserlerinin Tespiti ve Paylaşımı

Miras Hukukunda Dijital Varlıkların Yeri

Türk Medeni Kanunu’nda dijital varlıklar özel olarak düzenlenmemiştir. Ancak mirasbırakanın tüm malvarlığı kural olarak mirasçılarına geçer (TMK m. 599). Bu kapsamda, NFT’ler de tıpkı fiziki sanat eserleri, banka hesapları veya telif hakları gibi, miras bırakanın malvarlığı içinde değerlendirilir.

Bir NFT’nin miras kapsamına girebilmesi için, ölüm tarihinde mirasbırakanın mülkiyetinde olması gerekir. NFT’nin teknik olarak blokzincirde kayıtlı olması, hukuken onun varlığının ve sahibinin ispatı açısından özel bir durum yaratır.

Murisin Dijital Varlıklarının Tespiti

Miras davalarında en önemli sorunlardan biri, murisin NFT’lerinin varlığının tespit edilmesidir. Çünkü NFT’ler çoğu zaman anonim dijital cüzdanlarda tutulur ve bu cüzdanların kime ait olduğu doğrudan görülemez. Tespit için şu yollar izlenebilir:

• Kripto borsa hesaplarının mahkeme kararıyla sorgulanması
• Mirasbırakanın e-posta, bilgisayar ve mobil cihaz kayıtlarının incelenmesi
• Blokzincir analiz araçlarıyla cüzdan hareketlerinin araştırılması
• Banka transfer kayıtları üzerinden NFT alım–satım ödemelerinin izlenmesi

Bu süreçte teknik bilirkişilerden destek alınması, NFT’lerin varlığının ve değerinin tespitinde belirleyici rol oynar.

Değer Tespiti ve Miras Paylaşımı

NFT’lerin değer tespiti, mirasın taksiminde kritik öneme sahiptir. Piyasa fiyatları kısa sürede değişebildiği için, değerleme genellikle mirasın açıldığı tarihteki piyasa değerine göre yapılır. Mahkeme, bilirkişi raporuyla NFT’nin güncel değerini belirler.

Paylaşım Yöntemleri

• Satış ve Gelir Paylaşımı: NFT satılır, bedel miras paylarına göre dağıtılır.
• Tahsis: NFT, mirasçılardan birine tahsis edilir ve diğerlerine bedel ödenir.
• Ortak Mülkiyet: NFT, mirasçılar arasında ortak mülkiyet şeklinde tutulur.

Mirasın Reddi, Saklı Pay ve NFT’ler

Saklı pay sahibi mirasçılar, NFT’lerin miras hesabına dahil edilmemesi halinde tenkis davası açabilir. Bu durumda NFT’lerin muris tarafından ölüm öncesi bağış veya düşük bedelli satış yoluyla devredildiği ispat edilirse, bu tasarruflar miras hesabına eklenir.

Ayrıca, NFT’lerin gizlenmesi veya miras hesabına dahil edilmemesi, mirasçılar arasında ciddi uyuşmazlıklara yol açabilir. Bu durumda, mirasın reddi veya mirasın resmi tasfiyesi süreçleri de gündeme gelebilir.

Gizleme ve Muvazaa İhtimalleri

Murisin ölümünden kısa süre önce NFT’lerini başka cüzdanlara transfer etmesi, mirastan mal kaçırma olarak değerlendirilebilir. Bu durumda, muvazaa iddiasıyla tapu iptal ve tescil davalarına benzer şekilde, NFT’lerin miras hesabına geri alınması talep edilebilir. Burada da ispat yükü iddia sahibine aittir.

Yargısal Yaklaşım ve Gelecek Öngörüleri

Türk yargısında NFT’lerle ilgili doğrudan bir miras davası kararı bulunmamaktadır. Ancak mahkemeler, dijital varlıkları genellikle taşınır veya taşınmaz olmayan malvarlığı değeri olarak kabul etmekte ve mevcut miras hukuku hükümlerini kıyasen uygulamaktadır.

Gelecekte, dijital varlıkların miras hukukundaki konumunu netleştiren yasal düzenlemelerin yapılması beklenmektedir. Bu düzenlemeler, NFT’lerin saklama, değerleme ve paylaşım yöntemlerini de açıkça belirleyebilir.

Sonuç ve Hukuki Tavsiye

NFT ve kripto sanat eserleri, miras davalarında giderek daha fazla gündeme gelmektedir. Ancak teknik bilgi eksikliği, anonimlik ve piyasa dalgalanmaları nedeniyle bu varlıkların tespiti ve paylaşımı, uzmanlık gerektirir. Mirasçılar, hak kaybı yaşamamak için sürecin başında hem miras hukuku alanında tecrübeli bir avukattan hem de teknik blokzincir uzmanlarından destek almalıdır.

İletişim ve Hukuki Destek

Bu makalede ele alınan NFT’lerin miras davalarına dahil edilmesi ve dijital varlıkların paylaşımı konuları, teknik bilgi ve hukuki uzmanlık gerektiren karmaşık süreçlerdir. Miras hakkınızın korunması ve sürecin yasal çerçevede yürütülmesi için, alanında tecrübeli bir avukattan profesyonel destek almanız önemlidir.

Avukat İnanç Eker Hukuk Bürosu olarak, miras davalarında NFT ve diğer dijital varlıkların tespiti, değerlemesi ve paylaşımı süreçlerinde hukuki danışmanlık ve dava takibi hizmeti sunmaktayız.

• Adres: Teknik Yapı Concord, Dumlupınar Mah., Yumurtacı Abdi Bey Cd., Sitesi 2. Etap, C Blok, Kat 19, Daire 178, Kadıköy / İstanbul
• Telefon: 0 (216) 514 74 04
• WhatsApp: 0 (532) 245 74 66
• E-posta: info@inanceker.av.tr
• Web: https://inanceker.av.tr