EVLENME EHLİYETİ
Evlenme ehliyeti, Türk Hukukuna göre Türkiyede veya yurt dışındaki Türk Konsolosluklarında evlenmek isteyen gerçek kişilerin sahip olması gereken, sahip olunması için kişinin belirli koşulları sağlamasının gerektiği özelleşmiş bir ehliyet türüdür. Evlenme ehliyetinin koşulları, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 124. 125. 126. 127. ve 128. maddelerinde sayılmıştır. Buna göre 18 yaşını doldurmuş, ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her bir kişi evlenme ehliyetine sahiptir. Ayırt etme gücüne sahip kısıtlılar ise ancak yasal temsilcilerinin izni ile evlenebilecektir. Evlenme akdi ancak karşı cinsiyetten bir kişi ile yapılabilecektir.
EVLENMEYE İZİN DAVASI VE YASAL TEMSİLCİNİN İZNİ
Türk Medeni Kanununun 124. Ve 126. maddeleri uyarınca 17 yaşını doldurmuş ancak 18 yaşını doldurmamış, ayırt etme gücüne sahip her bir küçük ancak yasal temsilcisinin izni ile evlenebilecektir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 124. Maddesi uyarınca 17 yaşını doldurmamış olan kadın veya erkek evlenme ehliyetine sahip değildir. Ancak olağanüstü bir durumun veya önemli bir sebebin mevcudiyeti durumunda Mahkeme, 16 yaşını doldurmuş mümeyyiz (ayırt etme gücüne sahip olan) küçük kadının ya da erkeğin evlenmesine izin verebilir. Mahkemenin olanak bulunması durumunda karardan önce ana ve baba veya vasiyi dinlemesi gerekmektedir. 16 yaşını doldurmuş mümeyyizin evlilik izni için Aile Mahkemesine başvurduğu işbu çekişmesiz yargı işine evlenmeye izin davası denmektedir.
Mahkemenin Türk Medeni Kanununun 124/2 maddesi uyarınca evliliğe izin vermesine ilişkin kararında, hakkında evlilik izni kararı verilecek kişinin annesi, babası veya vasisinin muvafakati gerekmemektedir. Bir başka deyişle kişinin Türk Medeni Kanununun 124/2 maddesi uyarınca evliliğine Mahkemece izin verilmesi için sağ ise kişinin anne ve babası, varsa kişinin vasisi karar verilmeden önce dinlenecektir. Ancak Mahkemece yalnızca anne baba veya vasinin görüşü alınacak, mümeyyiz küçük de dinlendikten sonra, mümeyyiz küçüğün evlenme için gerekli kişiliğe, bedeni ve fikri olgunluğa erişip erişmediği hakim tarafından gözlenecektir. Mahkeme, mümeyyiz küçüğün evlenme için gerekli kişiliğe, bedeni ve fikri olgunluğa eriştiği kanaatine varırsa, ayrıca olağanüstü bir durumun veya önemli bir sebebin varlığı halinde mümeyyiz küçük 16 yaşını doldurmuş ancak 17 yaşını doldurmamış olsa bile Mahkeme mümeyyiz küçüğün evlenmesine izin verebilecektir.
Mümeyyiz küçüğün 16 yaşını doldurmuş ancak 17 yaşını doldurmamış olduğu ve olağanüstü bir durumun veya önemli bir sebebin mevcut olduğu bir durumda mahkemeye başvurarak evlenmesine izin verilmesini isteme hakkı mevcuttur. Ancak mümeyyiz küçük 17 yaşını doldurması ile birlikte 18 yaşını doldurana dek Türk Medeni Kanununun 127. Maddesi uyarınca yasal temsilcisinin izniyle evlenebilecektir. Bu durumda küçük evlenmek için Mahkemenin iznine değil, yasal temsilcisin iznine ihtiyaç duymaktadır. 17 yaşını doldurmuş küçüğün veya hakkında kısıtlılık kararı bulunan ayırt etme gücüne sahip kişinin evlenmesine yasal temsilcisi tarafından haklı bir sebep olmaksızın izin verilmemesi durumunda küçük veya kısıtlı Mahkemeden Türk Medeni Kanununun 128. Maddesi uyarınca ‘’yasal temsilcisinin izni aranmaksızın davacının evlenmesine izin verilmesi" talebinde bulunabilecektir.
EVLENMEYE İZİN DAVASI HAKKINDA BAŞLICA YARGITAY KARARLARI
Türk Medeni Kanununun 124. Maddesinde belirtilen ‘’olağanüstü durum veya önemli bir sebep’’ kavramı Mahkemelerce her bir olaya ilişkin ayrı ayrı incelenecektir. Olağanüstü durum veya önemli bir sebebin mevcut olup olmadığının tespiti ise hakimin takdir yetkisine bırakılmıştır. Bununla birlikte ‘’olağanüstü durum ve önemli bir sebep’’ kavramına başlıca örnekler vermek mümkündür.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2007/16490 Esas, 2009/1354 Karar numaralı kararında evlenmesine izin verilmesi istenen küçüğün 16 yaşını doldurmadığı, Mahkemece yasal şartların oluşmaması nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerekirken Türk Medeni Kanununun 124/2. maddesi hükmüne aykırı olarak evlenmeye izin verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğuna hükmetmiştir. Zira Türk Medeni Kanununun 124. Maddesi uyarınca küçük hakkında evlenmeye izin kararı verilebilmesinin öncelikli yasal şartı, küçüğün 16 yaşını doldurmuş olmasıdır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2006/6903 Esas, 2006/14566 Karar numaralı kararında evlenmesine izin verilmesi istenen küçüğün dava tarihinde 17 yaşını doldurduğu, ayrıca küçüğün evlenmesine anne ve babanın da izin verdiği, dava tarihi itibariyle 17 yaşını doldurmuş küçüğün evlenebilmesi için anne ve babasının izninin yeterli olduğu, hakim kararına gerek olmadığı gözetilmeksizin davanın reddi yerine kabulüne karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğuna hükmetmiştir. Zira Türk Medeni Kanununun 142/2 maddesi uyarınca mümeyyiz küçüğün evliliğine izin verilebilmesi için küçüğün 16 yaşını doldurmuş olması ve olağanüstü bir durumun veya önemli bir sebebin mevcudiyeti gerekmektedir. Türk Medeni Kanununun 124/1. ve 126/1. maddeleri uyarınca, 17 yaşını doldurmuş olan küçük yasal temsilcilerinin izni ile evlenebilecekken, yasal temsilcilerinin evliliği hakkında izni bulunan 17 yaşını doldurmuş küçük hakkında hakim kararına gerek bulunmamaktadır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 2003/7198 Esas, 2003/8271 Karar numaralı kararında evlenmesine izin istenen küçüğün vesayet altında olması ve akrabaları tarafından bakılması, küçüğün düzenli bir aile yaşamının bulunmaması ve küçüğün bir an önce evlenerek başkalarının yardımına bağımlı olmaktan kurtulacak olması, Türk Medeni Kanunun düzenlediği 124/2. maddesine uygun pek önemli bir sebep olarak tespit edilmiştir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 2015/3626 Esas, 2015/9331 Karar numaralı kararına göre tarafların birlikte olup, karı koca gibi yaşamalarının, Türk Medeni Kanununun 124. maddesinde belirtilen olağanüstü durum olarak kabulüne imkan bulunmamaktadır. Buna göre Yargıtay, 16 yaşını doldurmuş olan mümeyyiz küçüğün bir başkası ile karı koca hayatı yaşıyor olmasını Türk Medeni Kanununun 124/2. Maddesinde belirtilen olağanüstü bir durumun mevcudiyeti şeklinde yorumlamamaktadır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 2007/1419 Esas, 2008/2362 Karar numaralı kararında yapılmış olan dini tören ile tarafların birlikte olup, karı koca gibi yaşamalarının Türk Medeni Kanununun 124. maddesinde belirtilen olağanüstü durum olarak kabulünün mümkün bulunmamasına karar verilmiştir. Buna göre dini nikah ya da halk dilinde imam nikahı adı verilen tören neticesinde dini nikah kıyan 16 yaşını dolduran, 17 yaşını doldurmayan mümeyyiz küçüğün karı koca hayatı sürmesi Yargıtay içtihatlarına göre olağanüstü durum olarak nitelendirilmemektedir.
Evlenmeye izin davası, yasal temsilcisinin izni aranmaksızın davacının evlenmesine izin verilmesi davası ve genel olarak evlenme ehliyeti, evlilik birliğinin kurulabilmesi açısından kurucu unsur niteliğinde olduğundan uzman aile hukuku avukatından hukuki danışmanlık hizmeti alınmasında yarar vardır. İstanbul Boşanma Avukatı İnanç EKER aile hukuku alanında hukuki danışmanlık ve dava takibi hizmetlerini sağlamaktadır.
